Brak koncentracji to problem, który dotyka coraz więcej ludzi. W dzisiejszym dynamicznym świecie, gdzie dzieci są bombardowane informacjami z różnych źródeł, trudności z utrzymaniem uwagi stają się powszechne.
Spis treści
Czym tak naprawdę jest problem z koncentracją u dzieci, jakie są jego przyczyny i jak możemy pomóc naszym pociechom? Odpowiedzi na te pytania znajdziesz w poniższym artykule.
Problemy z koncentracją u dzieci – przyczyny
Problemy z koncentracją u dzieci mogą wynikać z wielu różnych czynników. Jednym z kluczowych aspektów jest rozwój mózgu, który u najmłodszych dopiero się formuje. W wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym, układ nerwowy dziecka znajduje się w fazie intensywnego rozwoju, co oznacza, że jego struktury są wyjątkowo plastyczne. W późniejszym wieku, stymulowany mózg ma możliwość tworzenia i wzmacniania połączeń między komórkami mózgu. Dzięki temu mózg nabywa nowe umiejętności i przetwarza informacje. Plastyczności mózgu pozwala szybko uczyć się nowych umiejętności, takich jak mowa, pisanie, czytanie czy zdolności społeczne. Jednak plastyczność niesie ze sobą także pewne ryzyko związane z podatnością na wpływy zewnętrzne, takie jak stres czy nadmierna stymulacja.
Przyczyny problemów koncentracją możemy podzielić na wewnętrzne i zewnętrzne. Do czynników zewnętrznych zaliczymy:
1. Czynniki biologiczne
Brak koncentracji często ma swoje korzenie w biologii. Wrodzone predyspozycje, takie jak zaburzenia uwagi (ADHD), mogą prowadzić do problemów z koncentracją. Dzieci z ADHD często wykazują nadpobudliwość i brak koncentracji, co utrudnia im skupienie się na jednym zadaniu przez dłuższy czas. Innymi czynnikami biologicznymi mogą być nieprawidłowości neurologiczne, zaburzenia snu, a także niedobory witamin i minerałów, które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania mózgu.
2. Czynniki psychologiczne
Problemy z koncentracją u dzieci mogą być również wynikiem problemów emocjonalnych. Stres, lęk czy trudności na płaszczyźnie psychicznej, mogą prowadzić do rozkojarzenia i braku koncentracji. W przypadku młodszych dzieci, trudności w wyrażaniu emocji mogą manifestować się w postaci problemów z uwagą. Przykładowo, dziecko, które przeżywa konflikt w rodzinie, może mieć trudności z koncentracją w szkole.
Do czynników wewnętrznych zaliczymy:
1. Czynniki środowiskowe
Środowisko, w którym dorastamy, ma ogromny wpływ na naszą zdolność skupienia. Nadmiar bodźców, takich jak hałas, zbyt dużo czasu spędzanego przed ekranem, czy brak odpowiedniej ilości snu, może prowadzić do problemów z koncentracją. Ponadto, nadmierne oczekiwania ze strony rodziców i nauczycieli mogą powodować stres, który z kolei wpływa na rozkojarzenie dziecka podczas rozwiązywania zadania czy czytania książki.
Jakie objawy w życiu codziennym wskazują na brak skupienia i koncentracji u dzieci? Często pierwszym sygnałem są informacje od nauczycieli, że uczeń rozgląda się po klasie, podczas lekcji bawi się przyborami szkolnymi lub rozmawia z kolegami. W domu podczas czytania książki często wraca do poprzednich stron, wiele razy przerywa pracę i szybko straci zainteresowanie. Poniżej przedstawiamy najczęstsze objawy problemów z koncentracją.
Objawy problemów z koncentracją u dzieci
1. Trudności w skupieniu uwagi
Dzieci z problemami z koncentracją często mają trudności z utrzymaniem uwagi na jednym zadaniu przez dłuższy czas. Przerywają wykonywanie czynności, są rozkojarzone, łatwo się rozpraszają. Brak skupienia może objawiać się również poprzez nieumiejętność dokończenia zadania lub częste zapominanie o nim.
2. Nadpobudliwość
Nadpobudliwość i brak koncentracji u dziecka często idą ze sobą w parze. Dzieci te zazwyczaj są w ciągłym ruchu, mają trudności z siedzeniem w miejscu, a ich zachowanie jest impulsywne. Nadpobudliwość może także prowadzić do nieodpowiednich do sytuacji reakcji emocjonalnych, takich jak wybuchy złości czy płaczu.
3. Problemy z organizacją
Dzieci, które mają trudności z koncentracją, często mają problemy z organizacją swoich zadań, planowaniem. Często ich przestrzeń, np. pokój czy biurko, jest nieuporządkowana. Trudności ze skupieniem u takiego dziecka objawiają się również w sytuacji, gdy nie ma ono stałego miejsca do pracy lub brakuje mu niezbędnych przyborów do nauki.
4. Problemy w relacjach społecznych
Brak koncentracji może wpływać także na relacje z rówieśnikami. Często obserwujemy trudności z nawiązywaniem i utrzymywaniem przyjaźni, co wynika z ich rozproszenia, rozkojarzenia lub impulsywnego zachowania. Mogą być postrzegane jako mniej zaangażowane, co prowadzi do problemów w interakcjach z innymi dziećmi.
Brak koncentracji u dziecka – jak mu pomóc?
Kiedy zauważymy brak koncentracji u dziecka, ważne jest, aby podjąć odpowiednie kroki, które pomogą mu w radzeniu sobie z tym problemem. Istnieje wiele skutecznych metod, które mogą pomóc w poprawie skupienia.
1. Treningi umiejętności poznawczych
Treningi umiejętności poznawczych to zajęcia z trenerem mające na celu poprawę pracy twojego mózgu. W BrainProgress wykonujemy ćwiczenia, które pomagają dziecku w rozwoju zdolności poznawczych. Wykorzystujemy odpowiednio zaprojektowane gry i zabawy, aby dziecko mimowolnie ćwiczyło swoją uwagę. Ponadto wspieramy również inne zdolności takiej jak: pamięć robocza i długoterminowa, logiczne myślenie czy szybkość przetwarzania informacji. Wszystkie umiejętności są od siebie zależne, dlatego jeśli występuje problem z koncentracją uwagi to będzie miało bezpośredni wpływa na pamięć.
W celu sprawdzenia poziomu koncentracji Twojego dziecka oraz innych umiejętności, możesz umówić się na Test Gibsona i dowiedzieć się, jak odpowiednio wesprzeć swoją pociechę.
Poza tym w domu, podczas spaceru wszelkie ćwiczenia oddechowe, techniki relaksacyjne czy medytacja mogą także pomóc w wyciszeniu umysłu i poprawie utrzymania uwagi. Regularne rozwiązywanie łamigłówek, układanie coraz trudniejszych puzzli, czy granie w gry planszowe również stymulują umysł dziecka i wpływają na jego zdolności poznawcze.
2. Wsparcie emocjonalne
Pierwszym krokiem w pomaganiu dziecku z problemami z koncentracją jest zrozumienie i wsparcie emocjonalne. Uczeń, który czuje się rozumiany i akceptowany, będzie bardziej otwarty na współpracę. Warto rozmawiać z nim o problemach, pomóc mu wyrażać emocje i wspólnie szukać rozwiązań w trudnej sytuacji.
3. Tworzenie odpowiedniego środowiska do nauki
Aby pomóc dziecku skupić się na zadaniach, ważne jest stworzenie odpowiedniego środowiska do nauki. Ograniczenie ilości bodźców, takich jak telewizor, komputer czy hałas, może znacząco wpłynąć na skupienie dziecka. Dobrze jest również zadbać o odpowiedni rytm dnia, w tym stałe godziny snu i posiłków, które pomogą w utrzymaniu regularności.
4. Wsparcie specjalistyczne
W przypadku braku skupienia i koncentracji u dziecka, warto skonsultować się z psychologiem dziecięcym lub pedagogiem. Specjaliści ci mogą zdiagnozować przyczynę problemów i zaproponować odpowiednie metody terapeutyczne. W sytuacji stwierdzenia zaburzenia ADHD, konieczne może być także wprowadzenie odpowiedniego leczenia farmakologicznego.
Długoterminowe skutki braku koncentracji u dzieci
Brak koncentracji uwagi u dziecka, jeśli nie zostanie odpowiednio zdiagnozowany i leczony, może mieć poważne konsekwencje w przyszłości. Uczniowie mogą odczuwać trudności w nauce, co może prowadzić do obniżonej samooceny i problemów na płaszczyźnie emocjonalnej. Rozproszenie uwagi może również wpłynąć na relacje społeczne, co często powoduje chęć izolacji i trudności w nawiązywaniu relacji w dorosłym życiu.
Problemy z koncentracją u dzieci to złożony problem, który może wynikać z wielu różnych przyczyn. Ważne jest, aby rodzice i nauczyciele byli świadomi objawów, które mogą wskazywać na brak skupienia. Podjęcie odpowiednich kroków ułatwi naukę i pomoże uczniom w radzeniu sobie ze szkolnymi wyzwaniami. Wsparcie emocjonalne, tworzenie odpowiedniego środowiska do edukacji, ćwiczenia rozwijające koncentrację oraz pomoc specjalistyczna, mogą znacząco poprawić jakość życia i poziom zdolności poznawczych.
Warto również zwrócić uwagę na to, że każdy uczeń jest inny i wymaga indywidualnego podejścia. Dlatego tak ważne jest, aby być wspierającym i cierpliwym nauczycielem lub rodzicem, który pomaga swojemu dziecku rozwijać się w jego własnym tempie, z uwzględnieniem jego potrzeb i możliwości. Brak koncentracji u dzieci nie jest barierą nie do pokonania. Z odpowiednią pomocą, każdy może osiągnąć sukces i cieszyć się życiem w pełni.
Bibliografia:
- „Techniki uczenia się – jak efektywnie przyswajać wiedzę” opracowanie zbiorowe, wyd. REA-SJ, Konstancin – Jeziorna, 2016
- „Jak uczyć się szybko i skutecznie” C. Drapeau, wyd. Klub dla Ciebie, 2002, Warszawa
- „Ćwiczę koncentrację”, Jaglarz A., Wydawnictwo WiR, Kraków 2006
- „O koncentracji uwagi u dzieci”, Ewa Zielińska, w: Bliżej Przedszkola 12.321, 2020