Jak uczyć się szybko i skutecznie – najlepsze metody

Przez całe życie wciąż uczymy się nowej wiedzy czy to w pracy zawodowej, w szkole czy w życiu codziennym. Przecież przygotowując nową potrawę albo planując remont w mieszkaniu okazuje się o ilu nowych zagadnieniach nie wiedzieliśmy. Staramy się sprostać coraz bardziej różnorodnym wyzwaniom. Najczęściej spotykamy się z trudnościami, kiedy temat do przyswojenia nie jest w sferze naszych zainteresowań. Co możesz zrobić, aby usprawnić proces nauki? Jak uczyć się skutecznie?

Jak działa nasz mózg?

Mózg to skomplikowany organ, który odpowiada za wszystkie funkcje ciała oraz procesy myślowe. Z punktu widzenia anatomii wyróżniamy dwie półkule, pozornie symetryczne.

Lewa półkula – odpowiada za liczenie pamięciowe, racjonalne myślenie, pisanie, analizy, logiczne myślenie, uważne słuchanie, porządkowanie.

Prawa półkula – to umiejętność wizualizacji, kolory, rytm, muzyka, kreatywność, twórczość, również logika metaforyczna, wyobrażeniowa, przestrzenna.

Wchodząc do pomieszczenia, lewa półkula analizuje architekturę, rozkład pomieszczeń, rozstawienie mebli ich funkcjonalność. Natomiast prawa zajmuje się kolorami, formami, ogólną atmosferą.

Ćwiczenia wspomagające naukę

Chcąc wykonywać różne zadania szybko, łatwo i skutecznie potrzebne jest równoczesne działanie sprawnych obu półkul. Tylko współpracujący tandem pozwala osiągnąć najwyższy potencjał intelektualny. Zanim przystąpisz do nauki wykonaj proste ćwiczenia pomagające zrównoważyć aktywność dwóch półkul:

1. Rysowanie – wystarczy symetryczny wzór na kartce, przykładamy ten sam palec lewej i prawej ręki, a następnie przesuwamy jednocześnie od góry do dołu po wzorze.
2. Oddychanie przemienne – ćwiczenie pochodzące z jogi, należy kciuk prawej ręki położyć na prawej dziurce nosa a serdeczny tej samej ręki na lewej dziurce. Palec wskazujący i środkowy zginamy lub kładziemy między brwiami. Bierzemy wdech lewą dziurką nosa, prawa jest zatkana kciukiem, na krótko wstrzymać oddech, po czym wydech przez prawą, odblokowując kciuk i zatykając lewą dziurkę palcem serdecznym. Dalej należy powtórzyć czynności wciągnąć powietrze prawą dziurką nosa, zatrzymanie i wydech lewą. Powtarzamy wdech lewą dziurką, krótko zatrzymujemy powietrze i wydychamy prawą – i tak dalej. Ćwiczenie powinno trwać kilka minut, może być wykonywane wszędzie, choć najlepiej w zaciszu, na powietrzu. Idealnym rytmem jest X – 4X – 2X, co oznacza wdech, zatrzymanie powietrza odpowiednio cztery i dwa razy dłuższe niż wdech. Gdy wdech trwa 4 sekundy, to zatrzymujemy oddech na 16 sekund a wydychamy powietrze przez 8 sekund. Według tradycji jogi najlepsze skutki przynosi rytm 16-64-32 lub 12-48-24. Aby osiągnąć takie rezultaty trzeba wytrwałego treningu. Poza tym oddychanie naprzemienne można połączyć z wizualizacją, wyobrażając sobie białe światło przepływające z jednej półkuli do drugiej. Oprócz harmonizacji mózgu, ćwiczymy uważność, koncentrację oraz uczymy się wyciszać chaos myślowy i gonitwę myśli.
3. Most – jest łatwiejszym ćwiczeniem niż naprzemienne oddychanie, pomoże w przygotowaniu się do lekcji, egzaminów, wykładów, spotkań. Należy zamknąć oczy i wyobrazić sobie most łączący dwie półkule mózgu. Dalej wizualizujemy, że przechodzimy tym mostem od jednej półkuli do drugiej. Czasem mamy trudność w zobaczeniu obrazu, wystarczy pomyśleć, że idziemy z lewego końca mostu na prawy i odwrotnie. W ten sposób także rozwijamy koncentrację i uspokajamy umysł przed nauką.

Znaczenie uwagi i koncentracji w procesie uczenia się

Nauka to nie tylko przyswajanie informacji – to złożony proces, który wymaga odpowiednich umiejętności poznawczych. Każdy uczeń stosuje odmienny zestaw narzędzi do rozwiązywania zadań. Te szczególne kompetencje, decydują o jakości, szybkości i łatwości z jaką ludzie się uczą i pracują. Skuteczne uczenie się zależy od efektywności podstawowych umiejętności poznawczych: pamięci roboczej i długotrwałej, koncentracji, przetwarzaniu słuchowym i wizualnym, szybkości przetwarzania informacji oraz logicznego myślenia. Nasz TEST GIBSONA pozwala na określenie z jakich umiejętności korzystasz podczas nauki a które potrzebujesz ćwiczyć, aby osiągnąć lepsze rezultaty.

Jedną z najważniejszych zdolności jest uwaga i koncentracja. Człowiek jest w stanie przyswoić ilość informacji wprost proporcjonalnie do zaangażowania z jaką przyjmował wiadomości. Inaczej mówiąc jeśli brakuje skupienia, nie jesteśmy całkowicie obecni aby przyjąć i zrozumieć płynące informacje.

Podczas wykładu trwającego 90 minut czas pełnej uwagi często wynosi kilka minut. Dlatego najczęściej zapamiętujemy kilka wiadomości. Nawet w czasie rozproszenia umysł może zapisywać informacje w zasobach pamięci długotrwałej, tylko w sposób nieuporządkowany, co powoduje, że mamy trudność w ich przywołaniu. Można te mechanizmy porównać do przysłowiowej damskiej torebki, w której znajduje się mnóstwo rzeczy a kiedy chcemy coś wyciągnąć to okazuje się, że jest problem w odnalezieniu.

Zatem uwaga jest to świadomy proces, który ma swój cel i trwa określony czas. Dlatego najpierw:

1. Ustal cele i korzyści – do czego zmierzasz, jaka jest linia mety? Bardzo ważne jest aby cele były realistyczne, do osiągnięcia w krótkim i długim horyzoncie czasowym. Należy dokładnie określić co chcesz osiągnąć, ponieważ pomoże to w skupieniu się na najważniejszych informacjach.Ponadto kiedy mamy się czegoś nowego nauczyć to na początek zastanów się jakie korzyści uzyskasz przyswajając nowe wiadomości. Do czego większa wiedza może doprowadzić? Czy zdobyte umiejętności okażą się przydatne w życiu?
2. Przygotuj materiały – zbierz książki, artykuły, notatki oraz inne źródła w taki sposób, żeby były dostępne. Pozwoli to uniknąć częstego odrywania się od nauki i rozproszenia umysłu.
3. Znajdź różnorodne źródła – urozmaicone materiały edukacyjne sprawią, że łatwiej i na dłużej będzie umysł utrzymywał uwagę. W procesie uczenia się niezwykle ważne jest, aby informacje były interesujące, dlatego oprócz książek wykorzystuj filmy edukacyjne, podcasty, aplikacje.

Nauka to proces, który wymaga systematyczności, cierpliwości i odpowiednich metod. Każdy z nas ma swoje własne podejście do przyswajania wiedzy, ale istnieją sprawdzone techniki, które pomogą zwiększyć efektywność nauki i poprawić zdolność zapamiętywania.

Jak skutecznie uczyć się na pamięć?

Poniżej przedstawiamy kluczowe zasady, które pozwolą Ci uczyć się skutecznie, a także nauczyć się szybko i efektywnie zapamiętywać ważne informacje.

Metody skutecznego uczenia się

1. Powtarzaj materiał aby zapamiętać

Jedną z podstawowych zasad skutecznej nauki jest powtarzanie materiału. Zapamiętywanie nie polega tylko na jednorazowym przyswojeniu informacji. Krótkie powtórki są znacznie bardziej efektywne niż długie sesje nauki bez przerwy. Czas, który poświęcasz na przypomnienie sobie tego, czego się nauczyłeś, nie tylko utrwala materiał, ale pozwala także na głębsze przetwarzanie informacji. Kluczowe w procesie nauki jest dodanie fizycznego działania, aby wzmocnić pamięć przyswajanych informacji.

Jak powtarzać materiał?

• Powtarzaj materiał krótko, ale regularnie. Nie musisz poświęcać na to całych godzin — wystarczy 15 minut każdego dnia.
• Podziel materiał na mniejsze części i wracaj do nich regularnie, aby utrzymać je w pamięci długoterminowej.
• Wielozmysłowe podejście – obok standardowych technik powtarzania na głos czy pisania notatek, zastosuj wizualizację i używaj zdobyte informacje w praktyce. Przykładowo potrzebujesz zapamiętać nowe słówka z języka angielskiego, możesz udawać bieganie i po angielsku powtarzać “run”. Przygotowując kanapkę wypowiadać np. “I’m cutting bread” itp. Ważne, aby to, co próbujesz odwzorować, miało bezpośredni związek z materiałem, który chcesz zapamiętać lub zrozumieć.

2. Rób notatki ręcznie

Choć wydaje się, że notowanie na komputerze jest szybsze i bardziej wygodne, to notowanie odręczne jest bardziej efektywne w procesie zapamiętywania. Kiedy piszesz ręcznie, musisz selekcjonować informacje, analizować, parafrazować, dzięki temu przetwarzasz je w sposób bardziej świadomy.

Naukowcy z Norweskiego Uniwersytetu Naukowo-Technicznego w Trondheim przeprowadzili badanie, które miało na celu porównanie zaangażowania sieci neuronowych podczas pisania ręcznego i korzystania z klawiatury.

„Podczas pisania odręcznego wzorce połączeń mózgowych są znacznie bardziej złożone niż przy pisaniu na klawiaturze” – stwierdziła prof. Audrey van der Meer, neuropsycholożka z tego uniwersytetu i współautorka badania opublikowanego w „Frontiers in Psychology”. Jak dodała, zwiększona aktywność mózgu, która towarzyszy ręcznemu pisaniu, odgrywa kluczową rolę w tworzeniu śladów pamięciowych i kodowaniu nowych informacji, co czyni ją bardziej efektywną w procesie uczenia się.

3. Opowiadaj innym, czego się nauczyłeś

Kiedy nauczysz się czegoś nowego, najlepszym sposobem, by to zapamiętać, jest opowiedzenie tego innym. Proces werbalizacji pomaga utrwalić wiedzę. Nie ważne jest czy ktoś Ciebie słucha, sama czynność opowiadania sprawia, że przetwarzasz informacje w sposób głębszy i bardziej angażujący, aby móc je zakomunikować.

Jak wykorzystać tę metodę?

• Opowiadaj innym to, czego się właśnie nauczyłeś, nawet jeśli rozmówca nie będzie słuchał. Przetwarzanie informacji w taki sposób pozwala lepiej je zapamiętać.
• Rozmawiaj o nowych informacjach z kolegami, rodziną lub przyjaciółmi. Przekształcanie wiedzy w opowieść pomaga uporządkować myśli i utrwalić materiał.

4. Ucz się w krótkich, intensywnych sesjach z przerwami

Zbyt długie sesje nauki mogą prowadzić do zmęczenia umysłowego i obniżenia efektywności. Krótka intensywna nauka z przerwami jest bardziej skuteczna. Badania pokazują, że uczniowie, którzy robili przerwy podczas nauki, zapamiętywali więcej niż ci, którzy uczyli się przez długie godziny bez odpoczynku.

Jak zaplanować przerwy?

• Ustal blokady czasowe dla nauki, np. 25-30 minut nauki, a następnie 5-10 minut przerwy.
• Zrób dłuższą przerwę (15-30 minut) po każdej godzinie nauki. To pozwoli na przetworzenie informacji i lepsze ich utrwalenie w pamięci długoterminowej.

Jak się uczyć skutecznie szybko i przyjemnie? Nauka w krótkich sesjach sprawia, że materiał jest łatwiejszy do przyswojenia i bardziej przyjemny. Długie godziny nauki bez przerw prowadzą do zmęczenia, co obniża efektywność przyswajania wiedzy.

5. Aktywność fizyczna wspomaga naukę

Okazuje się, że aktywność fizyczna ma ogromny wpływ na zdolności poznawcze i pamięć. W jednym z badań (https://www.cell.com/current-biology/fulltext/S0960-9822(16)30465-1) okazało się, że osoby, które ćwiczyły fizycznie po 4 godzinach od momentu nauki, osiągały lepsze wyniki w testach pamięciowych niż osoby, które ćwiczyły zaraz po nauce. Aktywność fizyczna poprawia krążenie, co sprzyja lepszemu dotlenieniu mózgu i wspomaga procesy zapamiętywania.

Jak połączyć naukę z aktywnością fizyczną?

• Po każdej sesji nauki idź na krótki spacer lub wykonaj ćwiczenia rozciągające.
• Ćwiczenia aerobowe, takie jak bieganie, pływanie, czy jazda na rowerze, mogą być szczególnie korzystne dla poprawy pamięci.

Jak się uczyć skutecznie i przyjemnie? Połączenie nauki z aktywnością fizyczną sprawia, że nauka staje się bardziej efektywna i mniej nużąca. Dodatkowo, poprawa kondycji fizycznej wpływa pozytywnie na samopoczucie, co sprawia, że cały proces nauki staje się bardziej przyjemny.

6. Używaj wizualizacji i rysunków

Rysowanie i tworzenie wizualnych reprezentacji materiału zwiększa skuteczność zapamiętywania. Badania pokazują, że osoby, które rysowały notatki lub tworzyły diagramy, zapamiętywały średnio o 30% więcej niż osoby, które notowały tekst. Wizualizacja pomaga w tworzeniu silniejszych połączeń w mózgu, co sprzyja utrwalaniu wiedzy.

Jak wykorzystać wizualizację?

• Rysuj diagramy i mapy myśli, aby zobrazować związki między pojęciami.
• Używaj kolorów i różnorodnych kształtów, aby wyróżniać kluczowe informacje i ułatwić sobie zapamiętywanie.

7. Technika Terminatora

Lars Nyberg, szwedzki naukowiec i psycholog, jest autorem licznych badań nad mechanizmami zapamiętywania, pamięci roboczej oraz procesów poznawczych. Jego prace koncentrują się na tym, jak różne strategie nauki wpływają na efektywność zapamiętywania. Wg Nyberga im więcej „mózg” angażuje się w analizowanie i łączenie nowych informacji, tym silniej te informacje zostaną zakotwiczone w pamięci.

Załóżmy, że uczysz się nowych słów w języku angielskim, aby rozbudować swoje słownictwo. Np. serendipity (przypadkowe, szczęśliwe zrządzenie losu), benevolent (dobroczynny, życzliwy). Zrób notatki z definicji słowa i stwórz zdania, w których używasz tego słowa. Zastosowanie słowa serendipity:

Przykład zdania: „Their meeting was a true act of serendipity, as they had both traveled to the same country by chance.”

Twoje zdanie: „The serendipity of finding a rare book in the library made her day.”

Czas na wypowiedzenie na głos zdań z nowymi słowami. Stworzenie fiszek z wyrazami lub pełnymi zdaniami. Następnie regularnie powtarzaj materiał.

8. Odpoczywaj i dbaj o sen

Wysoka jakość odpoczynku jest niezbędna do skutecznego przyswajania wiedzy. Dobrej jakości sen pozwala na przechowywanie informacji w pamięci długoterminowej.

Jak poprawić jakość snu?

• Postaraj się unikać ekranów na godzinę przed snem, aby poprawić jakość snu.
• Stwórz stały harmonogram snu i staraj się spać co najmniej 7-8 godzin każdej nocy.

8. Pracuj nad koncentracją

Wielu z nas ma trudności z koncentracją na jednym zadaniu. W dobie mediów społecznościowych i natłoku informacji jest to coraz trudniejsze. Jednak koncentracja jest kluczowa w procesie nauki.

Jak poprawić koncentrację?

• Zminimalizuj rozpraszacze. Wyłącz powiadomienia, odłóż telefon i stwórz odpowiednie środowisko do nauki.
• Korzystaj z technik, takich jak Pomodoro. Metoda Pomodoro, która polega na 25 minutach nauki i 5 minutach przerwy, pozwala utrzymać wysoką koncentrację i zapobiega zmęczeniu.
• Sprawdź ćwiczenia na koncentrację.

Skuteczne uczenie się to proces, który wymaga czasu i zaangażowania. Zanim rozpoczniesz naukę, ustal linię mety. Do czego będziesz dążyć? Co nazwiesz dobrym rezultatem? A kiedy trzeba będzie wprowadzić zmiany, aby skuteczność była lepsza?

Eksperymentuj z powyższymi technikami, aby znaleźć te, które najlepiej pasują do Twojego stylu nauki. Pamiętaj, że kluczem do sukcesu jest systematyczność i aktywne podejście do przyswajania wiedzy. Wypracuj także stały rytm nauki, traktując to jak nawyk, który pomoże Ci się szybko i skutecznie uczyć. To kluczowe, aby nauka stała się częścią Twojej codziennej rutyny. Nie zapomnij także o odpoczynku i regeneracji. Jak się uczyć skutecznie, jeśli zaniedbujesz sen? Dbaj o jakość swojego snu, a przed zaśnięciem spisz, co udało Ci się zrobić i przygotuj listę zadań na kolejny dzień. Unikaj korzystania z telefonu tuż przed snem lub włącz tryb nocny, by zminimalizować negatywny wpływ światła niebieskiego na Twój organizm.

W BrainProgress® prowadzimy indywidualne treningi umiejętności poznawczych, które decydują o szybkości i łatwości uczenia się w szkole jak i w pracy. Na podstawie testu Gibsona określamy poziom zdolności kognitywnych a stosowany program BrainRX pozwala te umiejętności rozwijać i doskonalić. Każdy trening jest na bieżąco dostosowywany do postępów klienta. Zapraszamy do Centrum w Pruszkowie.

Literatura:

1. Jak się uczyć? – Ron Fry, Dom Wydawniczy Rebis, Poznań 2016
2. Powiem ci, jak się uczyć – Joanna Gołebiewska – Szychowska, Łukasz Szychowski, Wyd. Harmonia, Gdańsk 2015
3. Jak uczyć się szybko i skutecznie – C. Drapeau, wyd. Klub dla Ciebie, 2002, Warszawa
4. Włam się do mózgu – Radek Koterski, Altenberg, Warszawa 2017